AKP iktidarı 20 yaşında: Türkiye birçok başlıkta geriye gitti
Seher Alp
4 min read
Türkiye, AKP iktidarında demokrasi, hukuk, basın özgürlüğü, yolsuzluk başta olmak üzere bir dizi başlıkta dünyadaki geri kalmış ülkeleri yakaladı! İşte endekslerde Türkiye’nin yeri…
3 Kasım 2022’de iktidara gelen ve 20 yıldır kesintisiz bir biçimde AKP tarafından yönetilen Türkiye birçok başlıkta adeta dökülüyor.
Son yıllarda iktisadını günden güne berbatlaşan ve para ünitesi yabancı para üniteleri karşısında büyük kıymet kaybeden Türkiye, birçok başlıkta da geriye gerçek gidiyor. İşte demokrasiden hukuka, basın özgürlüğünden, toplumsal hayata kadar bir dizi başlıkta Türkiye’nin dünyadaki yeri:
DEMOKRASİ ENDEKSİ
İsveç Göteborg Üniversitesi V-Dem Enstitüsü’nün her yıl açıkladığı demokrasi endeksinde Türkiye 179 ülke ortasında 147’nci sırada yer aldı. Rapora nazaran Türkiye son 10 yılda en fazla anti-demokratik hale gelen 10 ülkeden biri. Türkiye, Dünya Demokrasi Ligi’nde Cibuti ve Ruanda üzere ülkelerin dahi altında.
İfade özgürlüğünden medyaya baskıya, iş dünyasının özgürlüğüne kadar çok farklı parametrelerde yaklaşık 30 milyon data noktasından bilgi alarak 3700 uzman ve akademisyenin katkı yaptığı V-Dem Demokrasi Raporu’nda Türkiye “seçimli otokrasi” olarak tanımlanıyor.
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ ENDEKSİ
Dünya Adalet Projesi (WJP), 2022 Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayımladı. Ülkelerin hukukun üstünlüğüne bağlılıklarının ölçüldüğü raporda Türkiye, 140 ülke ortasında 116’ncı, kendi bölgesinde ise en son sırada yer aldı. Geçtiğimiz ekim ayında açıklanan raporda hukukun üstünlüğünün gerilediği ülkeler ortasında Türkiye’nin de bulunduğuna, puanlarında gerileme olduğuna dikkat çekildi.
Türkiye, hukukun üstünlüğü bakımından yalnızca AB ülkeleri, İngiltere, ABD, Japonya ve Kanada üzere ülkelerin gerisinde değil, Uruguay, Birleşik Arap Emirlikleri, Ruanda, Namibya, Botsvana, Malezya, Senegal, Gana, Moğalistan, Burkino Faso, Trinidad ve Tobago’nun da çok gerisinde yer aldı. Araştırma kapsamında, hükümetlerin, ülkeyi yönetenlerin, hukuka bağlılıkları da mercek altına alındı. Bu kapsamda yapılan değerlendirmeye nazaran Türkiye yeniden listenin son sıralarında, 140 ülke ortasında 135’inci sırada yer aldı.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ ENDEKSİ
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün hazırladığı 2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne nazaran Türkiye, 180 ülke içerisinde 149’uncu sırada yer alıyor. Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye 2005 yılında 98’inci sırada yer alıyordu. Her yıl açıklanan endekse nazaran Türkiye 2010 yılında 138, 2015’te 149, 2020’de 154’üncülüğe gerilemişti. Bu gerilemede haberciliğe dönük “yoğun ve çeşitli baskılar” tesirli oldu. RSF Endeksi’nde Türkiye ile ilgili olarak şu tabirler yer aldı: “Recep Tayyip Erdoğan’ın çok yetkilerle donatılmış Cumhurbaşkanlığına ve otoriterliğine, basın özgürlüğünün hiçe sayılması ve yargı sistemine müdahaleler eşlik etti. Birtakım gazeteciler, ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’, ‘örgüt üyeliği’ yahut ‘örgüt propagandası’ münasebetlerine dayandırılan keyfi kovuşturmalarda beraat etti. Gazetecilere yönelik tutuklamanın yerini isimli denetim aldı.”
DAHA UYGUN HAYAT ENDEKSİ
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından hazırlanan Daha Uygun Ömür Endeksi’nde ise Türkiye 41 ülke ortasında 38’inci sırada yer alıyor. Endeks maddi hayat şartları başlığı altında konut, gelir durumu ve istihdam; hayat kalitesi başlığı altında ise toplum, eğitim, etraf, idare, sıhhat, ömür memnuniyeti, güvenlik ve iş-yaşam istikrarı kriterlerini muhakkak göstergeler üzerinden ölçümlüyor. Hanehalkı net kullanılabilir gelir ve hanehalkı mali zenginliği kriterleri ile oluşturulan endeksin gelir kategorisinde Türkiye sondan 7’inci sırada yer alıyor.
YOLSUZLUK ALGI ENDEKSİ
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Yolsuzluk Algı Endeksi 2021 sonuçlarına nazaran Türkiye 180 ülke ortasında 96. sırada yer aldı. Türkiye, endekste son 10 yıl içerisinde en çok puan kaybeden ülkeler ortasında bulunuyor. 2013 yılı ile kıyaslandığında ise Türkiye 12 puan kaybederek 43 sıra geriledi. Yolsuzluk Algı Endeksi 180 ülkeyi kamu bölümü yolsuzluğuna nazaran sıralıyor. Endekste yolsuzluk, 0 ila 100 ortasında derecelendiriyor. Buna nazaran, 0 yolsuzluğun çok ağır olduğu, 100 ise külliyen yolsuzluktan arınmış ülkelere işaret ediyor.
SEFALET ENDEKSİ
Bir iktisadın durumunu ve uygulanan ekonomik politikaların muvaffakiyetini ölçmekte kullanılan ve enflasyon ile işsizliğin toplamından oluşan Sefalet Endeksi’nde Türkiye en yakın takipçisi Arjantin’e fark atarak birinci oldu. Türkiye 93.3 puanla birinci sırada yer alırken Arjantin 89.9 puanla ikinci oldu. Üçüncü sırada yer alan ülke ise Güney Afrika. Bu ülkenin endeksteki puanı 41.4. Macaristan 23.8, Polonya 22.3, Rusya ise 17.5 puanla endekste yer aldı.
